نقد چهارم(قسمت دوم)

اشاره:
شاید دوستان خیلی نظر داشته باشند و فکر کنند به ذهن ما نرسیده-شاید هم نرسیده باشد- ولی با توجه به اینکه ما قبل از مسافرت چندین جلسه 3 نفری، 4 نفری و ... تصمیم گیری، بررسی، مشورت و ... می گذاریم و با نظر به سفرهای گذشته اقدام به برنامه ریزی و اجرا می کنیم به بسیاری از این نظرها رسیده ایم و اگر اجرا نکرده ایم حداقل در نظر داشته ایم. لیکن به دلایل و شرایط مختلف نتوانسته ایم آنها را اجرا کنیم-مثلا پروژه عام المنفعه که امسال داشتیم و پارسال نداشتیم ولی سال گذشته هم به فکر بودیم.
یک حسن این قبیل نوشتارها این است که به دوستان یادآور می شود که اولاً ما معتقد نیستیم مسافرت بدون اشکال برگزار شده است و بسیاری از دغدغه های آنها را هم مدنظر داریم.
حالا اگر شما هم دغدغه های خود را و مشکلاتی که مسافرت داشت؛ ذکر کنید قطعاً پیرامون آنها بیشتر صحبت خواهیم کرد. همچنین است درباره هدف مسافرت و هر آنچه به جهادی مربوط است.
در این قسمت رفت و آمد، فرهنگی داخلی و فعالیت عمرانی بررسی می شود.

+ رفت‏آمد تا منطقه:
با توجه به چند فاکتور راحتی، امنیت، نظم و هزینه قطار برای سفر انتخاب شد. علاوه بر آنکه با توجه به مسیر حمل و نقل با اتوبوس مشکل بود. به هر حال رفت و آمد نسبت به سال گذشته به نحو بهتری انجام شد و حدوداً تمام ویژگی‏های در نظر گرفته شده لحاظ شد. نکته مشکل کار اندیمشک-زرین آباد بود که کمی گرم بود. آن هم هدفمند بود-وجه افتراق جهادی با دیگر مسافرت‏ها.

+فرهنگی داخلی مسافرت:
در باب اهمیت موضوع بسیار گفته‏ایم لیکن در مقام اجرا نتوانستیم آن طور که باید و شاید منظم و مفید جمع را اداره کنیم. برخی مشکلات در مسافرت‏های قبل مشاهده شده بود، راهکار در نظر گرفته شد-برخی نتیجه داد و برخی نداد- مشکلا جدیدی هم بود که باید به آن بپردازیم. نکات مفید و روشنی هم داشت که باید در آینده تقویت شود.
1. بیدار کردن صبحگاهی:
نکته مثبت-حدوداً سال های گذشته هم بود- به موقع بیدار شدن بود و همکاری دوستان. اما درباره شیوه و اینکه چه کسی باید بیدارباش بزند؟ شخصی که دوستان را بیدار می‏کند باید در جمع فرمان‏بری داشته باشد، که معمولاً معاون اول است-که ما هیچ وقت نداشتیم! و این بد است. در عدم حضور معاون اول امسال خوشبختانه معاون فرهنگی داخلی این کار را می‏کرد. به موازات این راه‏کار عملی، ایجاد اصوات هم در بیدار کردن نرم  دوستان مؤثر است- که این هم داشتیم- لیکن در کل تنوع و مناسبتی وجود نداشت و این چندان قابل قبول نیود.
موسیقی هم می‏توان در برنامه ریزی ها گنجاند. تا به حال خیلی و به طور برنامه ریزی شده نداشته ایم با لحاظ ملاحظات می توان استفاده کرد.
2. ورزش صبحگاهی:
هنوز جایگاه ورزش صیحگاهی در مسافرت ما مشخص نشده است. گاهی روزها بطور بی نظم و ناهماهنگی اجرا شد.
*جسارت تغییر:
گاهی اوقات خیلی از مشکلات و نقاط ضعف ها با تغییر کوچک در برنامه ریزی قابل حل است. مثلاً تغییر جای ورزش با صبحانه! از چند جهت مفید است: اول اینکه یک عده نمی روند فاصله نماز تا صبحانه را گوشه ای بخوابند. دوم با شادابی صبحانه می خورند و سوم شهرداری فرصت بیشتری برای آمده کردن صبحانه دارد و این در کل یعنی بالا بردن بهره وری و کمبود اتلاف وقت.
و یا مشکل شام و فرهنگی داخلی عصر. فاصله 3 ساعته بین استراحت عصرگاهی و نماز مغرب عملاً از مفید بودن برنامه ها کم می کند. برای اینکه این فاصله کتر شود و بعد از شام هم یک برنامه داشته باشیم بهتر است شام به قبل از نماز منتقل شود. هم شام باعث دیر شدن خاموشی نمی شود هم بهتر می توان برنامه ها را مدیریت کرد.
خلاً معاون اول و طرح و برنامه-یا چیزی از این قبیل-در ساختار مسافرت ما به چشم می خورد.
3.رفت و آمد به محل کار:
یکی از مشکلات امسال ناهماهنگی در ورود گروه های کاری به محل اسکان بود. بطوریکه بین ورود گروه 1 و دیگر گروه ها گاهاً حدود 2 ساعت اختلاف ایجاد می شد. و ایم کل برنامه داخلی را بر هم زد.
علاوه بر آن گاهی اوقات بعضی از گروه ها خیلی دیرتر(مثلاً 4 یا 5) به محل می رسیدند که اجرای رنامه های فرهنگی داخلی را کاملاً مختل کرد.
4. پخش فیلم:
این بخش هر سال کمرنگ تر می شود. 85(قائن) هر روز پخش فیلم داشتیم. 86(هلیلان) 2 روز یک فیلم و امسال مجموعاً 3 فیلم.
نگاه ما در کل حذف برنامه پخش فیلم و جایگزینی برنامه بهتر بود. پخش فیلم حذف شد برنامه خوب هم جایگیزین نشد.
فکر کنم بیشترین استقبال از «حداحافظ رفیق»بود.
5. حلقه معرفت:
آنچه در حلقه معرفت بیشتر از برنامه ریزی اهمیت دارد «نگین» حلقه است-کسی که بتواند ایجاد بحث کند، به بحث جریان بدهد و روند را مدیریت کند. در این مورد ضعیف عمل شد و در کل چند جلسه ای که با حاج آقا بام  افکن دوستان صحبت کردند برگزار شد.
6. کتابخانه مسافرت:
در بین سه سال گذشته بهترین کتابخانه، کتابخانه امسال بود و فکر می کنم یکی از بهترین برنامه های داخلی مسافرت امسال بود. و حرف دوستانی که می گفتند کتاب در مسافرت جهادی جواب نمی دهد نقض شد. شاید دلیل استقبال زیاد دوستان کمبود برنامه های داخلی بود. لیکن کتاب های کتابخانه هم بی تأثیر نبود.
طرح بنده در این رابطه ایجاد کتابخانه جهادی بود که قبلاً در این مورد توضیح کوتاهی دادم.
7. مسابقات ورزشی:
شروع خوبی داشت ولی به سرانجام نرسید. یکی از فاکتورهای مهم شروع از ابتدای مسافرت است که این عملی شد.
8. هدیه مسافرت:
هدیه مسافرت امسال با هدف تقویت معرفت نسبت به «هجرت و جهاد» بود. گرچه کتاب «آزادی معنوی» با بیان ساده مسائل مهمی را بین می دارد لیکن فصلی که به جهت آن کتاب انتخاب شد، فصل هجرت و جهاد بود که دوستان زیادی هم در بازه مسافرت مطالعه کردند.
9. خاموشی:
به دلیل کار شبانه یک گروه از بچه ها در شب اول در روند خاموشی به دلیل بی نظمی در خواب خلل ایجاد شد.
امسال پدیده جدید شب بیداری عده ای از دوستان بود که بنا به دلایلی، از برخورد با دوستان صرف نظر شد. این حرکت علاوه بر مضراتی که در مسافرت و دیگران می گذارد از نحوه برخوردی با حرکت جهادی نشأت می گیرد که سال های آینده باید تدبیری برای مقابله با آن اندیشیده شود.
در برنامه خاموشی دوستان همکاری کمی داشتند ولی معمولاً ساعت 5/11 خاموشی کامل اجرا می شد ولی شب زنده داری ها مانع اجرای کامل آن می شد.
10. برنامه های معنوی مسافرت:
یکی از مواردی که بنده خاطرم هست در جلسه پایانی مسافرت 85 برخی دوستان مطرح کردند کمبود برنامه های مذهبی و جو معنوی مسارفت بود. که سال گذشته هم در برنامه ریزی مدنظر بود ولی آنچه انتظار داشتیم برآورده نشد.
برنامه نماز اول وقت و دعای عهد صبح ترک نشد و این نقطه روشن امسال و مسافرت های گذشته بود. در نیمه دوم هم برنامه تلاوت قرآن قبل از نماز مغرب و عشاء و زیارت عاشورا برگزار شد. که از روزهای نخست باید پیگیری می شد.
شاید جمع به دلیل خستگی بدنی کشش برنامه سنگین-مثل دعای کمیل امامزاده- را نداشته باشد ولی برنامه هایی نظیر تلاوت قرآن و جمع خوانی یا سوره واقعه قبل از خواب به خوبی جواب می دهد.
نکته مهم فردی است که باید این طیف برنامه ها را مدیریت کند و تا به حال در جمع ما کم بوده است یا در مسافرت شرکت نداشته است. معاون فرهنگی داخلی اگر خودش این کاره باشد بله! ولی اگر نباشد هر چقدر برنامه ریزی هم داشته باشد نمی تواند!

+عمرانی:
امسال در بحث انتخاب پروژه ها بهترین سال بود، از چندین لحاظ:
1. منازل مسکونی؛ از لحاظ وضعیت خانواده ها.
2. مسجد؛ پروژه عام المنفعه.
3. تناسب پروژه ها با تعداد شرکت کنندگان.
که به دلیل چند ویژگی امسال با سال گذشته بود:
1. سفرهای شناسایی زیادتر.
2. مقدار بودجه فراهم شده جهت کار عمرانی.
و نقاط ضعف پروژه های امسال:
1. اشتغال زایی نداشتند؛ یعنی برای مردم منطقه درآمد زا نبودند. به این نکته در سفرهای شناسای بسیار توجه شد ولی نتوانستیم پروژه ای با این ویژگی در منطقه تعریف کنیم.
2. در سه روستا بود؛ 5 پروژه در سه روستا قرار داشت در صورتیکه می توانستیم در 5 روستا پروژه داشته باشیم. گرچه تراکم محاسناتی دارد، گستردگی بین روستاها هم یک ویژگی دیگر.
3. فاصله زیاد تا روستای گوراب؛ این فاصله علاوه بر هزینه حمل و نقل و خستگی شرکت کنندگان باعث بی نظمی در برنامه ها هم می شد. بطوریکه گروه بردی 1-5/2 زودتر از بقیه گروه ها در محل اسکان حاضر می شد.
4. هماهنگی مصالح؛ با توجه به اینکه هماهنگی مصالح به عهده ما بود در برخی روزها کمبود مصالح کار را عقب می انداخت که خوشبختانه بچه بیکار نبودند و این مورد بسیار کم اتفاق افتاد و معمولاً با قرض گرفتن مصالح مشکل حل می شد.
به نظر من بهترین معاونت امسال نسبت به سال های گذشته و دیگر معاونت های امسال، معاونت عمرانی بود.