اشاره:
هر «مسافرت جهادی» برای شرکتکنندگان آن «سفر نو»یی خواهد بود که با وجود روح حاکم بر سفرهای جهادی نباید با دیگر مسافرتها قیاس شود(البته «سفر اول» همیشه دلچسبتر است!). گر چه این نظر راه را بر «نقد و بررسی» فرآیند برگزاری مسافرت جهادی نمیبندد. فعالیتهای مختلفی که در مجموع منجر به برگزاری مسافرت جهادی میشود باید هر ساله مورد مداقه قرار گیرد، برای نقاط ضعف چارهای اندیشیده و در مسیر مرتفع نمودن آن حرکت کرد و نقاط قوت آن را بهبود بخشید.
کاری که از مسافرت جهادی دوم بدان بطور گسیخته پرداخته میشد. بر آن شدیم تا برای مسافرت امسال این روند تا حد امکان مکتوب، مشروح و دقیق باشد.
این مهم در دو بخش «قبل از مسافرت» و «حین مسافرت» بررسی شده است. در این قسمت به فعالیتهای قبل از مسافرت خواهیم پرداخت. برخی از فعالیتها هم در قسمت دوم در بخش معاونتها بررسی خواهیم کرد. بدیهی است به دلیل عدم دسترسی به اغلب دوستان این مطالب از دیدگاه بنده به عنوان مسئول گروه جهادی و مسافرت جهادی سوم و چهارم نوشته شدهاست. قطعاً نقد دوستان نسبت به عملکرد بنده و دیگر دوستان نیز محترم و قابل درج در این وبگاه خواهد بود. از نظرات همه دوستان در این مورد استقبال میکنیم.
+فعالیتهای پیش از مسافرت و طول سال:
نگاهی به طیف فعالیتها و شیوهی اجرای آنها نشان میدهد که فعالیتها صرفاً در جهت تبلیغ گروه جهادی و سفر جهادی بودهاست. برگزاری نمایشگاه عکس، طرح روزه عمومی، چاپ نشریه مهاجر همسفر(ویژه ثبتنام) و ... همه نشان از صدق این نظر دارد. در حالی که شاید بتوان گفت تنها فصلنامه مهاجر در جهت ایجاد معرفت نسبت به حرکت جهادی بوده است(با تیراژ و طیف مخاطب محدود!). هیج جلسهای یا زمانی برای تبیین اهداف و آرمانهای مسافرت جهادی و حرکت جهادی برگزار نشده است و این بسیار خطرناک است. طیف شرکتکنندگان و ثبتنام کنندگان بخوبی بازتاب این فعالیتها را نشان میدهد.
پس باید در تعریف فعالیتها تناسبی بین «تبلیغات» و «ایجاد معرفت» برقرار کرد و بر وجه دوم بیشتر پای فشرد.
+ تبلیغات و ثبت نام:
ثبت نام در 3 پایگاه انسانی، پایه و مهندسی انجام شد. روند ثبت نام و زمان ثبتنام و حجم تبلیغات در مقایسه با سالهای گذشته وضعیت مطلوبتری داشت. سال گذشته 50 نفر از 150 نفر ثبتنام کننده در مسافرت شرکت کردند(33% ثبتنام کنندگان) و امسال 65 نفر از 120 نفر ثبتنام کننده در مسافرت شرکت کردند(50% ثبتنام کنندگان).
توزیع دورنما، قبض کمک مالی و برنامه فرهنگی داخلی در بین شرکتکنندگان از نکات مثبت امسال بود، اگر چه باید زودتر(هنگام ثبت نام) این کار انجام میشد.
برگزاری جلسه توجیهی هم تأثیر خوبی در ثبت نام کنندگان داشت. برای جلسه توجیهی باید برنامه ریزی بیشتری کرد. ولی وجود آن بسیار مفید است.
چند پیشنهاد در این رابطه:
1. جمعآوری کمک مالی از اساتید و دعوت آنها به مسافرت:
پیشنهادی که از سال گذشته هم مطرح بود؛ لیکن نیاز به پیگیری و صرف وقت و برنامهریزی دارد. به نظر بنده باید این کار را از کانالهای مختلف پیگیری کرد(دفاتر گروهها، ریاست دانشگاه و دانشکدهها، معاونت فرهنگی-دانشجویی و ...).
2. دعوت بزرگان:
در دو زمینه خارجی و داخلی قابل پیگیری است و فکر میکنم طی این 4 مسافرت وجود نداشته و یا خیلی ضعیف بوده است:
- جو داخلی مسافرت:
مثلاً حضور حاجآقا وحیدی و یا حاجآقا قاسمیان و یا حتی آقای پناهیان و یا آقای رحیم پور ازغدی؛ حضور این افراد در جمع مسافرت بسیار اثر بخش است.
حضور ریاست دانشگاه، دفتر نهاد و یا معاون فرهنگی- دانشجویی و ... برای جلب همکاری بیشتر آنها مؤثر است.
- فرهنگی خارجی:
بعضی افراد چهرهاند. یعنی کافی است شما جایی اعلام کنید فلانی قرار است بیاید؛ غلغله می شود! بعضی از افراد بالا همینطورند! اگر قرار شد تشریف بیاورند میشود هم در سطح استان و هم در شهرستان و روستاها از آنها استفاده کرد!
3. تبلیغات رو در رو:
ارتباط و صحبت رو در رو بهترین شیوه معرفی حرکت به دانشجویان است. میتوان به بهانههای مختلف از فضای باز دانشگاه (مثلاً جلوی سلف و یا ورودی دانشکدهها) استفاده کرد.
تبلیغات و کمپ داخل شهر هم به نظر کارآمد خواهد بود.
*آنچه در تبلیغات رو در رو مهم است؛ آگاهی شخص مذکور نسبت به حرکت و فعالیتهای گروه است.
4. ...
از پتانسیل دیگر تشکلها برای معرفی حرکت هم میتوان استفاده کرد، لیکن باید مراقب بود.
دیدارهای عمومی هم در این رابطه مفید است. مثلاً قبل از نماز ظهر در مسجد امام علی(ع) و یا اوایل ترم در نمازخانه خوابگاه. این کار در جذب ورودیهای جدید مخصوصاً طیف مذهبی آنها بسیار مفید است.
معرفی گروه به ورودی جدیدها به هنگام ثبتنام هم مفید است.از این جهت که والدین دانشجویان هم حضور دارند اهمیت بیشتری دارد.
همایش با محوریت موضوع«محرومیت» و یا «هجرت و جهاد» هم مفید است که سال گذشته نتوانستیم اجرا کنیم.
پخش فیلم ماهیانه و یا دوهفتهای هم با همین موضوع پیشنهاد میشود. با توجه به اینکه بهانهای است تا درباره این حرکت با دانشجویان تعامل شود. اگر خشک و خالی هم نباشد چه بهتر!
برگزاری نمایشگاه عکس در مکانهای مختلف مانند دیگر دانشگاهها، فرهنگسراها و ادارات نیز ایده خوبیاست. که علاوه بر سمنان در تهران هم قابل پیگیری است.
+تیم اجرایی(معاونین) مسافرت:
کمبود نفرات مناسب برای برگزاری مسافرت جهادی از ابتدا مشکل گروه ما بوده است بطوریکه معمولاً انتخابی بین چند گزینه حداقل برای بنده وجود نداشته است. به نظر بنده این مشکل به دلایل زیر است:
1. از دست دادن هسته اولیه:
اگر به شرکت کنندگان اولین سفر جهادی(نوروز85-دونخی) نگاه کنیم خواهیم دید که تمامی کسانی که ورودی همان سال(84) بودند اغلب در مجموعه بسیج جذب شدند. حسن سزاوار، امین آجورلو و سید حسین تقیان که حدوداً هسته مرکزی حوزه* را تشکیل میدهند. لیکن از این سه نفر هیچکدام در مسافرت سال بعد به عنوان معاون حضور نداشتند و یا شرکت نکردند. حضور این افراد در گروه جهادی میتوانست شرایط رشد گروه را فراهم نموده و اکنون وضعیت دیگری حاکم بود. در کل جذب پتانسیلهای ایجاد شده در گروه جهادی توسط ارکان مختلف بسیج دانشجویی زمینه رکود گروه را فراهم نموده است (سعید سلمانی، سجاد شیرکوند و مسعود بهرامی از معاونین جهادی سوم و محمد زیبافر از نیروهای بالقوه گروه). علاوه بر آنکه برخی تنگنظریها مانع حضور برخی افراد در تیم اجرایی مسافرت شدهاست. در این صورت معاونین مسافرت تنها یکسال (حتی یک مسافرت) با گروه همکاری نموده و پس از مسافرت به کار دیگری مشغول میشوند.
2. نبود امکانات، دفتر و فضای مجزا برای گروه جهادی:
پس از گذشت حدود دو سال و نیم از شروع فعالیت گروه هنوز جلسات این گروه در مکانهای مختلف مانند مسجد، اتاق بسیج، منزل دوستان و ... برگزار میشود. هر لحظه امکان دارد کامپیوتری که اطلاعات گروه در آن ذخیره شدهاست جا به جا شود(چند ماه پیش این اتفاق افتاد و یک هفته کار گروه را دچار مشکل کرد). اگر کسی بخواهد با گروه ارتباط برقرار کند نمیداند باید به کجا مراجعه کند و چه کسی پاسخگوی اوست. تلفن تماسی وجود ندارد و ... . وضعیت مالی گروه مستقل نیست. همه و همه این عوامل شرایط عدم انسجام گروه را در طول سال فراهم میکند. بطوریکه حقیر نتوانستم بین اعضای اندک گروه طی 6 ماه انسجام خاصی برقرار کنم. قطعاً تا این مشکل مرتفع نشود نباید انتظار یک گروه منسجم را داشت.
3. کمبود وجود فارغالتحصیلان برخی دبیرستانها:
حضور فارغالتحصیلان دبیرستانهایی مانند مفید، خواجه نصیر و ... در دانشگاههای تهران زمینه مساعدی برای گروههای جهادی این دانشگاهها فراهم نمودهاست (گر چه از این ناحیه ضربههایی هم به حرکتهای جهادی در دانشگاههای مذکور خوردهاست که باعث تصمیم به تصویه و کم کردن نفوذ این طیف در گروههای جهادی شدهاست). تجربه جهادی نداشتن مشکل بسیاری از معاونین مسافرت در دانشگاه ماست.
در مجموع کمبود نیروی انسانی یکی از مشکلات گروه است که باید تربیت و منسجم شوند. راهکارهای زیر پیشنهاد میشود:
1. تشکیل گروه مطالعاتی و جلسات منظم درباره حرکت جهادی.
2. برگزاری اردوهای تشکیلاتی ویژه ماهیانه یا دو ماهیانه.
3. برگزاری سفر جهادی ویژه نوروز برای 25-30 نفر و یا شرکت در مسافرت جهادی دیگر گروهها مثلاً رضوان.
تیم اجرایی مسافرت امسال 4 ماه زودتر(حدود اسفندماه) تشکیل جلسه داد؛ لیکن در حوزه فعالیتهای فرهنگی(خاجی) و پژوهشهای مردمی نسبت به سال گذشته ضعیفتر عمل شد.
عملکرد معاونین امسال را در قسمت اجرایی مسافرت بررسی خواهیم کرد.
به نظر بنده تیم مسافرت امسال حداکثر تا اواسط آذر ماه باید تشکیل جلسه بدهد. مسئول مسافرت هم باید تا اواسط آبان ماه معین شود.
+سفرهای شناسایی:
سفرهای شناسایی در مقایسه با سال گذشته 3 ماه زودتر شروع شد. تا 15 فروردین ماه 2 سفر انجام شدهبود و منطقه مسافرت قطعی شده بود. لیکن مسافرت سوم باید کمی زودتر انجام میشد که به دلیل انتخابات به تعویق افتاد.
از لحاظ زمانی مسافرتها مناسب بود. لیکن تیم سفرها و هدفمند بودن آنها چندان برنامهریزی نشده بود.
به نظر بنده سفرهای پیشقراولی طبق برنامه زیر برای مسافرت تابستان مناسب است:
1. بهمن ماه: بررسی اولیه چند منطقه
2. اسفند ماه: انتخاب قطعی منطقه و ارتباط با مسئولان استان و شهرستان
3. فروردین ماه: شناسایی دقیق عرصههای فعالیت و انجام سفرهای تخصصی فرهنگی، سازندگی و پژوهشهای مردمی و اسکان گروه
4. اردیبهشت ماه: بررسی تغییرات منطقه و تکمیل ارتباطات
5. تیرماه: سفرهای تدارکاتی، قطعی نمودن عرصهها، اطلاع رسانی
+ زمان مسافرت:
زمان مسافرت امسال با توجه به چند فاکتور انتخاب شد:
1. شرایط آب و هوایی منطقه:
با توجه به گرمای منطقه هر چه مسافرت زودتر انجام میشد، کار در منطقه با سختی کمتری مواجه میشد.
2. زمان قبل و بعد از مسافرت:
هر چه زمان بیشتری وجود داشته باشد وقت بیشتری از معاونین گرفته خواهد شد و بعد از مسافرت زمان بیشتری برای ارائه مستند وجود خواهد داشت.
3. تعداد شرکت کنندگان:
هر چه زمان مسافرت به پایان سال تحصیلی نزدیکتر باشد انصراف شرکتکنندگان به دلایل مختلف کمتر خواهد بود.
به نظرم در هر سه مورد موفقیت حاصل شد. لیکن مدت کم بین اتمام امتحانات پایان ترم و برگزاری مسافرت بر فعالیتهای فرهنگی و پژوهشی اثر منفی گذاشت.
+منطقه مسافرت:
منطقه مسافرت از نظر محرومیت درجه متوسط قرار داشت ولی برای فعالیت فرهنگی بهترین انتخاب بود.**
-----------------------------------
* منظور حوزه بسیج دانشجویی دانشگاه سمنان(امام حسین(ع)) است.
** در زمینه «سفرهای شناسایی» جزوه مختصری تهیه شدهاست که به زودی پس از رفع برخی نواقص آن در اختیار دوستان قرار خواهد گرفت.